Axtarış yollarının bəhrəsi. İmruz Əfəndiyeva – 85

Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının “Musiqi nəzəriyyəsi” kafedrasının professoru, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar İncəsənət xadimi, Prezident təqaüdçüsü, Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının idarə heyətinin üzvü Əfəndiyeva İmruz Məmməd Sadıx qızını respublikamızın musiqi içtimaiyyəti yaxşı tanıyır.

O, 16 dekabr 1935 – ci ildə Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. Atası M.S.Əfəndiyev görkəmli dövlət xadimi, teatrşünas – alim, maarifçi və dramaturq olmuşdur. Anası Müsalət xanım – uşaq həkimi idi. 1955 – ci ildə İ.Əfəndiyeva Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına daxil olub. O, 1960 – cı ildə Konservatoriyanın tarix – nəzəriyyə fakultəsini uğurla bitirib və həmin ildən Musiqi tarixi və Musiqi nəzəriyyəsi kafedralarında işləməyə başlayıb.

1965 – ci ildə İ.Əfəndiyeva Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyasının (indiki Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası) nəzdində olan Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun aspiranturasını bitirib. 1982 – ci ildə İ.Əfəndiyeva “Azərbaycan sovet mahnısı” mövzusunda sənətşünaslıq namizədi dissertasiyasını Tibilisi şəhərində uğurla müdafiə edir. Onun elmi rəhbəri Leninqrad Dövlət Konservatoriyasının professoru, sənətşünaslıq doktoru, dünya şöhrətli alim Arnold Naumoviç Soxor idi.

İ.Əfəndiyeva Moskvada çap olunan “Советская музыка”, “Музыкальная жизнь”, “Они пишут для детей”, “Музыка в школе”, “Советская культура” və digər jurnallarda, məcmuələrdə, qəzetlərdə fəal iştrak edir. O, həmçinin başqa respublikalarda çap olunan məcmuələrdə, qəzetlərdə vaxtaşırı çıxış edirdi: «Музыка республик Закавказья», «Традиции музыкальных культур народов Ближнего, Среднего Востока и современность», «Советская Молдавия», «Советская Киркизия», «Туркменская искра» və b. Azərbaycanda çap olunan bir sıra jurnal və qəzet səhifələrində bu gündə də fəal çıxış edir: «Учёные записки» (Azərbaycan Dövlət Konservatoriyanın jurnalı), Azərbaycan Respublikasının Elmlər Akademiyasının “Xəbərləri”, daha sonra “Musiqi dünyası”, “Azərbaycan”, «Литературный Азербайджан», “Ulduz”, “Elm və həyat”, “Azərbaycan qadını”, “Pəncərə”, “Discoveri”, “İrs”, “Mədəniyyət”, “Ədəbiyyat”, “525 – ci qəzet”, “Yeni Azərbaycan”, “Kaspiy” və s. Təqdim olunan məqalələr Azərbaycan musiqisinin müxtəlif problemlərinə və təbliğinə həsr olunur.

İ.Əfəndiyeva Azərbaycan Bəstəkarlar ittifaqının xətti ilə çap olunan məcmuələrdə tez – tez çıxış edir. “Uşaq musiqisi, onun inkişafı, problemləri və estetik tərbiyyəsi” adlı seksiyanın müdiridir. Ümumiyyətlə, burada keçirilən plenum, simpozium və konfranslasrda İ.Əfəndiyeva daima çıxış edir.

İ.Əfəndiyevanın Azərbaycan xalq harmoniyasının tədqiqi problemlərinə aid maraqlı elmi məqalələri müxtəlif məcmuələrdə çap olunmuşdur. Apardığı fənnlər üzrə: “Harmoniya”, “Solfecio”, “Harmoniyanın tarixi”, “Metodika”, “Musiqi nəzəriyyə sistemləri” üzrə o proqramlar və metodik tövsiyyələr yazmışdır. Misal üçün, İ.Əfəndiyevanın xalq harmoniyası, milli musiqimizin janrları əsasında bəstələnmiş 200 sekvensiya çap olunmuşdur və dərslik kimi istifadə olunur.

İ.Əfəndiyevanın çap olunmuş kitab və monoqrafiyalarında Azərbaycan musiqisi tarixi və nəzəri aspektdə araşdırılır: «Новое в Азербайджанской песне» rus dil. (Bakı: Azərnəşr, 1974); «Азербайджанская советская песня» rus dil. (Bakı: Yazıçı 1981); Телман Гаджиев (композитор) rus dil. (Bakı: İşıq, 1983) ); «Гордость Азербайджанского народа» (Məq. top. Tərtibçi və 3 ç.v. həcmində məq. müəllifi : R.Behbudov haqqında) (Bakı: “Şərq – Qərb”,1996), “Vasif Adıgözəlov” monoqrafiyası rus dil. (Bakı: “Şur”,1999), «Детская музыка в творчестве Севды Ибрагимовой» rus dil. (Bakı: Elm, 2002), “Axtarış yollarının bəhrəsi” («Пути исканий и её плоды». Məqalələr toplusu. Azərb. və rus. dil. Bakı: “Zərdabi”, 2014, 522 səh.), “Emin Sabitoğlu” (Azərb.dil). Bakı – “Şərq – Qərb”, 2014; “Musiqi mədəniyyətimiz və müasirlik” (Музыкальная культура и современность). Seçilmiş azərb. və rus. dil. məqalələr.– Bakı: — “Rennesans — A” Nəşr Evi, 2016, 253 s. İ.Əfəndiyeva 2005 – ci ildə doktorluq dissertasiyasını uğurla müdafiə edir (Mövzusu: “Vasif Adıgözəlovun yaradıcılığı milli ənənələr kontekstində”) və sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru alimlik dərəcəsinə layiq görülür.

Xüsusilə qeyd etməliyik ki, 1968 – ci ildən başlayaraq milli televiziya və radioda mütəmadi olaraq maraqlı verilişlərə dəvət olunur. 80 – ci illərdə onun müəllif verilişi Azərbaycan bəstəkarlarının mahnı yaradıcılığına həsr olunmuşdur. İ.Əfəndiyevanın məqalələri, elmi işləri müasir musiqimizin təhlilinə həsr olunmuşdur. Bu baxımdan aşağıdakı bəstəkarların adları çəkilməlidir: Ü.Hacıbəyli, Q.Qarayev, C.Hacıyev, F.Əlizadə, T.Quliyev, R.Hacıyev, C.Cahangirov, V.Adıgözəlov, Fidan və Xuraman bacıları Qasımovalar, F.Bədəlbəyli, R.Behbudov, M.Maqomayev və b. Bu bəstəkarların və ifaçıların yaradıcılığında musiqişünas müxtəlif problemlərə toxunur: ənənə və novatorluq, milli mədəniyyətimizlə dərin bağlılığ, estetik baxışlar, onların dünya miqyasında tanınması məsələsi. İ.Əfəndiyevanın təşəbbüsü ilə tələbələrin Ümumittifaq və Respublika konfransları keçirilmişdir.

1983 – cü ildən başlayaraq İ.Əfəndiyeva Tələbə Elmi cəmiyyətin Sədri və elmi rəhbəridir. Onun tələbələri Lalə Kərimova, Kəmalə Həşimova Ümumittifaq musiqişünaslıq müsabiqəsində Moskvada diplomla təltif olunmuşdurlar.İ.Əfəndiyeva 1986, 2005, 2012, 2016 – cı illərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən Fəxri Fərmanlarla təltif edilmişdir. Azərbaycan Rerspublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin qərarı ilə və M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının təşəbbüsü ilə İmruz Əfəndiyeva haqqında “Musiqidə keçən ömür” kitabı çap olunmuşdur (biblioqrafik göstəricisi). Kitab İ.Əfəndiyevanın 75 illiyinə həsr edilmişdir. Burada İ.Əfəndiyevanın həyat və fəaliyyətinin əsas tarixləri, görkəmli şəxsiyyətlərin onun haqqında dəyərli fikirləri, musiqişünas – alimin əsərləri və haqqında çap olunmuş materialların biblioqrafik göztəricisi öz əksini tapmışdır.kitab mütəxəssislər və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

İ.Əfəndiyeva 2 dəfə Moskvada keçmiş Sovet İttifaqında Moskva Dövlət Konservatoriyasında ixtisasını artırmaq məqsədilə 1974 və 1979 – cu illərdə ixtisasartırma kurslarında olmuşdur. İstedadlı musiqişünas İ.Əfəndiyeva Akademiyamızın professor – müəllim heyətinin hörmətini qazanmışdı. Səmimi qəlbdən onu 85 yaşı münasibətilə təbrik edir, can sağlığı, işində və yaradıcılığında uğurlar arzulayırıq.

Ülviyyə İmanova – Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının
“Musiqi tarixi”kafedrasının müdiri, Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü,
sənətşünaslıq namizədi, professor, Əməkdar müəllim

Fruits of Path to strive. Imruz Afandiyeva – 85

Imruz Mammad Sadikh gyzy Afandiyeva, professor of the “Music Theory” department of the Baku Music Academy after Uzeyir Hajibayli, Doctor of Arts, Honored Art Worker of the Republic of Azerbaijan, holder of Presidential Scholarship, member of the board of the Union of Composers of Azerbaijan is well known in the music community. She was born on December 16, 1935 in Baku in an intellectual family. Her father, M.S. Afandiyev was a prominent statesman, eminent theater critic and scholar, educator and playwright. Her mother, Mrs. Musalat was a pediatrician. In 1955, I. Afandiyeva entered the Azerbaijan State Conservatory after U. Hajibayov. She successfully graduated from the Conservatory’s Faculty of History and Theory in 1960 and from that year began working in the Departments of Music History and Music Theory.

In 1965, I. Afandiyeva graduated from the post-graduate course at the Institute of Architecture and Art under the Academy of Sciences of the Republic of Azerbaijan (presently, the Azerbaijan National Academy of Sciences). In 1982, I. Afandiyeva successfully defended her Ph.D. thesis on «Azerbaijani Soviet song» in Tbilisi. Her scientific adviser was Arnold Naumovich Sokhor, professor of the Leningrad State Conservatory, doctor of art history, world-famous scholar. I. Afandiyeva was an active author of the magazines, collections and newspapers published in Moscow, such as, “Soviet Music”, “Life of Music”, “They write for children”, “Music at School”, “Soviet Culture” and so on. She also appeared regularly in magazines and newspapers published in other republics with intersting articles: “Music of the Transcaucasian Republic”, “Traditions of musical cultures of the peoples of the Middle East and modernity”, “Soviet Moldavia”, “Soviet Kyrgyzstan”, “Turkmen Spark”. She is still active in a number of magazines and newspapers published in Azerbaijan: “Scientific Notes” (Journal of the Azerbaijan State Conservatory), “News” of the Academy of Sciences of the Republic of Azerbaijan, then “World of Music”, “Azerbaijan”, “Literary Azerbaijan”, “Star”, ”Science and life”, ”Azerbaijani woman”, “Window”, “Discovery”, “Heritage”, “Culture”, “Literature”, “525th newspaper”, “New Azerbaijan”, “Caspian” and others. The presented articles are devoted to various problems and promotion of Azerbaijani music. I. Afandiyeva is often published in collections sponsored by the Union of Composers of Azerbaijan. She is the head of the section «Children’s music, its development, problems and aesthetic education». In general, I. Afandiyeva always participates in plenums, symposiums and conferences held here. I.Afandiyeva’s interesting scientific articles on the problems of researching the harmony of the Azerbaijani music have been published in various journals. He wrote programs and methodical recommendations on the subjects she taught: «Harmony», “Solfeggio”, “History of Harmony”, “Methodology”, “Systems of Music Theory”.

For example, I.Afandiyeva’s 200 sequences based on folk harmony, genres of national music have been published and used as a textbook. In the published books and monographs of I. Afandiyeva, Azerbaijani music is studied from the historical and theoretical point of view: «New in Azerbaijan song» in Russian (Baku: Azerneshr, 1974); «Azerbaijani Soviet Song» in Russian (Baku: Yazichi, 1981); Telman Hajiyev (composer) in Russian (Baku: Ishik, 1983)); «Pride of the Azerbaijani people» (Collection of articles, Compiler and author of 3 printed sheets: about R. Behbudov) (Baku: «East — West», 1996), monograph «Vasif Adigozalov» in Russian (Baku: «Shur», 1999 ), «Children’s music in the works of Sevda Ibrahimova» in Russian (Baku: «Elm», 2002), «The fruit of the search ways» («Puti iskaniy i eyo plody». Collection of articles. In Azerbaijani and in Russian languages, Baku: «Zardabi», 2014, 522 pages), “Emin Sabitoglu” (in the Azerbaijani language). Baku — «East — West», 2014; «Our musical culture and modernity» (Музыкальная культура и современность). Selected articles, in Azerbaijani and in Russian languages. — Baku: — «Renaissance — A» , 2016, 253 pages. I.Afandiyeva successfully defended her doctoral thesis in 2005 (Subject: “Vasif Adigozalov’s creativity in the context of national traditions”) and was conferred the degree of Doctor of Arts.

It should be noted that since 1968, she has been regularly invited to interesting programs on national television and radio. In the 80s, her author’s program was dedicated to the songwriting of Azerbaijani composers. I.Afandiyeva’s articles and scientific works are devoted to the analysis of our modern music. In this regard, the names of the following composers should be mentioned: U.Hajibayli, G.Garayev, J.Hajiyev, F.Alizade, T.Guliyev, R.Hajiyev, J.Jahangirov, V.Adigozalov, sisters Fidan and Khuraman Gasimova, F.Badalbeyli, R .Behbudov, M.Magomayev and others. In the works of these composers and performers, the musicologist touches on various problems: tradition and innovation, deeply related to our national culture, aesthetic views, and the issue of their global recognition. Various all-Union and Republican conferences of students were held on the initiative of I.Afandiyeva. Since 1983, I. Afandiyeva has been the Chairman and Scientific Supervisor of the Student Scientific Society. Her students Lala Karimova and Kamala Hashimova were awarded diplomas at the All-Union Musicology Competition in Moscow. I.Afandiyeva was awarded Honorary Decrees by the Ministry of Education of the Republic of Azerbaijan in 1986, 2005, 2012 and 2016. By the decision of the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan and on the initiative of the Azerbaijan National Library after M.F.Akhundzade, the book “Life in Music” (bibliography) about Imruz Afandiyeva was published. The book is dedicated to the 75th anniversary of I. Afandiyeva. The main dates of I.Afandiyeva’s life and activity, valuable opinions of prominent personalities about her, works of musicologist-scholars and bibliographic review of published materials about her are reflected here. The book is intended for professionals and the general public. I.Afandiyeva twice attended the advanced training courses at the Moscow State Conservatory in the former Soviet Union in 1974 and 1979. Talented musicologist I.Afandiyeva has won the respect of the teaching staff of our Academy. We sincerely congratulate her on her 85th birthday and wish her good health, success in her work and creativity.

Ulviya Imanova,

Head of the Department of “History of Music”

of the Baku Music Academy after U.Hajibayli,

member of the Union of Composers of Azerbaijan,

Ph.D. in Arts, Professor, and Honored Teacher